Le Dr MARC Espelando écrit à Jovenel MOISE

19/02/2017

Ekselans mesye Jovenel MOISE,

Prezidan repiblik Dayiti,

Mwen se yon jèn ayisyen ki boure ak fyète nan rann sèvis a peyi’m, fyète sila sòti nan:

-         Mete yon katetè iretral pou yon pasyan ki gen yon retansyon irinè

-         Fyète sila sòti tou nan fè yon akouchman, ede yon fanm kap soufri ak doulè e tout fanmi an rejwenn souri yo lèm parèt nan sal datant lan mwen di: “kote rad pou bb a”

Lis la te ka pi long men mwen fè’l pi kout pou’m pa pran tròp nan tan’w, men mwen te vle di’w ke mwen santi’m itil nan peyi’m. Mwen t’ap bliye prezante’m wi prezidan, ou a eskize’m pou mank lizay sa, non pa’m se Dr MARC Espelando, pèmèt mwen fè’w yon konfidans prezidan: men mwen ap tranble wi pandan map mete Dr a devan nonm nan, tit sila ki se yon tit nòb tout kote sou planèt tè a. Siman w’ap mande tèt ou pou kisa men m’ap tranble a? Ebyen m’ap reponn ou wi mesye le prezidan.

Men’m tranble pou jan mwen wè y’ap TRETE doktè yo pa bò isit, pou jan lasante pa reprezante anyen nan priyorite gouvenman pase yo, epi pou’m toujou ap rele tèt mwen doktè. Men lè’m sonje kantite nwit mwen te konn pèdi pou’m etidye, lè mwen sonje tout moman egzamen yo kote se yon kout benyen rapid ki konn separe lannwit mwen ak lajounen’m avan mal pran stress egzamen an, oubyen pou’m al fè jounen kanpe nan lopital kote okenn kondisyon pa reyini menm pou’m ta jwenn yon ti bout chèz pou’m chita. Lè’m sonje jan’m te konsantre tankou tout etidyan ki ap goumen pou rèv yo, men plis ankò lè’m sonje jan mwen te konsantre paske’m te kwè nan nan fiti peyi’m e tou paske’m te santi’m te itil nan peyi’m, paske’m t’ap aplike valè ke yo te  aprann mwen tankou edikasyon se kle , dayè te menm gen yon fraz ke’m te fè tounen bousòl mwen: ‘l’éducation élève l’homme à la dignité de son ȇtre’.

Lè’m sonje tout bagay sila yo, mwen pran kouraj e mwen di tèt mwen  ke’m gen rezon pou’m fyè paske etidye medsin se yon sakrifis ki pa gen pri, e tit sila se pa yon favè se travay mwen ki ban’m li. Prezidan ou sot mobilize 20 mwa kanpay avan’w rive kote’w ye a, ajoute ak tout efò pèsonèl ou te fè pandan tout lavi’w, ebyen medsen yo, yo menm, yo mobilize 10 a 12 zan nan lavi yo avan yo pou yo ka sèvi popilasyon an ki malgre sa pa janm rive konprann yo.

Padon wi prezidan si’m di’w tout sa yo, men nou konn ap fè nwit nan lopital menm yon kabann nou pa jwenn pou’n ka fè ti mòso dòmi, nou konn paka jwenn menm yon ti dlo pou’n lave figi nou nan demen maten pou’n al sou pasyan yo, imajine pandan yon segonn kijan sa di pou medsen fi yo aprè yon nwit nan yon lopital. Nou viv ak tout sa yo paske nou te konnen se pri sa pou’n peye pou’n vin doktè, nou sipòte presyon paran malad ki konn menm rive rale zam nan tèt nou paske yo panse se volonte nou pa genyen pou’n pran swen malad yo, lè menm gan nou paka jwenn. nou konn depanse enèji nan chèche medikaman pou malad nou yo, pafwa nou konn oblije achte medikaman yo ak kòb ki nan pòch nou, podyab, anpil fwa se kòb bon fanmi ou zanmi charite nou pou grangou pa fè on pwen final ak nou wi. Pa di’m se mwen ki pral aprann ou ke nou pa touche e ke ti sa yo ba nou an yo relel ‘FRÈ’, malgre yo pran taks ladan’l, li pa reprezante anyen nan depans karyè sa mande nou.

Prezidan mwen ekri’w Jodi a pou’m di’w malgre tout sakrifis sila yo mwen sot di’w la pi gwo rekonpans peyi a ba nou se choute’l choute nou, se di’l di nou li pa bezwen doktè. Kòm rekonpans se grèv nou jwenn vire tounen. Prezidan pou denye 10 mwa ki sot pase yo, lopital piblik yo pase 7 mwa nan grèv . chak fwa gen grèv tanpri banm raplew kisa ke sa vle di:

-         Sa vle di moun ap mouri akòz yo pa ka jwenn swen

-         Sa vle di epidemi yo ap vale teren

-         Sa vle di rezidan yo (doktè k’ap fè espesyalite yo) pa ka vinn travay

-         Sa vle di entèn yo (etidyan nan dènye ane yo) paka travay

-         Sa vle di dat pou medsen ki sot fè sèvis sosyal al fè rezidans lan oblije prolonje

-         Sa vle di etidyan yo ki fini nan fakilte yo paka al fè entèna.

Kidonk prezidan non Sèlman moun ap mouri, men fòmasyon an kanpe sou plas. Prezidan yon moun ki sakrifye 10 a 12 zan nan vil, ou konprann ke se yon moun ki ta sipoze aprè tout ane sila yo resevwa tout ankadreman ak apresyasyon nan men leta, se yon moun ki ta sipoze jwenn mwayen tou pou’l viv ak sal aprann nan e tou, pou’l transmèt konesans sa yo ak sa ki pi jèn yo.

Men prezidan reyalite peyi a vinn yon lòt bagay, pa sezi non sim diw fyète jèn entèlektyèl sila yo vole, li vole paske aprè tout efò yo fè menm minimòm nan yo pa ka jwenn pou yo travay, menm yon gan pou fè yon pansman se yon pakèt koze li ye andan yon sant ospitalye, pafwa ou oblije ap fè voye paran malad al achte de grenn gan, kidonk sila vin pote dekourajman ki fè anpil nan jèn yo tout projè yo se kite peyi a pou  y’al chèche lavi miyò.

Prezidan mwen ekri’w pou’m di’w ke gen ijans, ijans yo anpil men kanaval pa youn ladan yo.Kite’m atire atansyon’w sou yon gwo peyi nan koze kanaval ki anile anpil nan aktivite’l yo, gouvènman an di konsa y’ap pran lajan sila pou achte anbilans pito, mwen vle pale de Porto Ferreira ki se yon eta nan Sao Paulo (Brezil). Kòm nan jou ki sot pase yo mwen wè ou t’al vizite sèvis dializ pi gwo lopital piblik peyi a kote moun ap mouri paske pa gen aparèy pou yo fè dializ, moun ap mouri paske ti pèsonèl la paka touche. Malerezman anpil nan moun sila yo pa gen mwayen pou yo al pran swen ni nan lopital prive ni nan peyi etranje kidonk yo livre a yo menm. Mwen te panse aprè vizit sila ou t’ap mande pou yo fè yon ti kanpe nan depans agòch a dwat yo ki pap itil peyi a anyen nan òganize kanaval men ki te ka ede nan achte yon aparèy dializ pou sove lavi.

Prezidan menm si Lopital yo pa fonksyone men aksidan yo pa sispann fèt, chak jou anpil moun ap defile nan lopital yo, moun ki te ka sove oblije pedi lavi yo akòz yo paka jwenn ti mòso swen, men nou menm sa pa di nou anyen se danse n’ap danse se ribanbèl n’ap fè, nou banalize lavi moun.

Prezidan banm raple’w yon ti bagay ki te pase pandan’w te nan kanpay la, gen yon ansyen prezidan ki te gen yon ijans yo pat gentan pran ni avyon avèl ni elikopte pou’l al kay vwazen, se nan lopital inivèsitè JUSTINIEN yo te kouri avèl, mwen ba’w garanti prezidan si te gen grèv nan moman sa ansyen prezidan an t’ap mouri tankou anpil lòt kap mouri nan moman sa la paske yo paka jwenn swen men sa pa di pyès moun anyen paske nan sosyete sa lavi moun pa vle di anyen, NOU BANALIZE LAVI MOUN sosyete sa kanaval prime sou lekòl ak lasante, bon kijan nou vle lòt nasyon repsekte nou lè yo aprann n’ap danse lakay nou pandan gen moun k’ap mouri paske lopital piblik y’ap fè grèv akòz ti pèsonel ki paka touche.

Prezidan li poko trò ta pou’w frennen nan depans initil sila yo ki pral fèl pou tout kanaval sa yo, swiv egzanp Brezil la. li pa trò ta pou’w fe jèn ki anvi kite peyi a reprann konfyans, chak aksyon ou pral poze eseye wè peyi a olye de ti goup moun k’ap di’w pike devan an, ti gwoup moun k’ap di’w kanaval devlope peyi, chak kanaval ki fèt nan peyi a leta pa janm ka di konbyen kòb ki antre nan kès li men li toujou konn konbyen ki sòti.

Map fini pou’m diw prezidan ke nou bouke ak mòd gouvènans sila yo e mwen ta renmen konseyew pou’w antre kominike ki bay konje pou 3 jou gra yo, yon peyi deja anreta nou paka vire toune pou’n ap fèmen peyi a pou nenpòt ti bagay. kidonk se paske nou santi nou trè an avans ki fè nou oblije fèmen peyi a pou’n al danse? kisa ki nan tèt nou? Jodi a anpil moun vle kwè ke plat pye dirijan peyi nou yo ki sot pase la te pran plas sèvo yo kòm dirijan, tèlman refleksyon yo pat chita sou anyen, ou gen chans Jodi a pou montre yo ke ou diferan prezidan, aji yon lòt fason, fè jenès la reprann konfyans, fè moun ki anvi ale yo reprann kouraj konsa mwen panse nou pap wont di nou se ayisyen lè nou rive yon kote.

Mèsi paske’w te pran swen pou’w li lèt mwen an, mwen espere wap pran remak yo ak kè, mwen salyew nan non tout jèn ki vle wè peyi yo a avanse.

E.MARC                                                                             

espelandomarc@yahoo.fr

+509-4769-4295